Zwierzęta we współczesnych religiach świata
Zwierzęta zasiedlały Ziemię długo przed człowiekiem, ale to człowiek dzięki rozwiniętemu intelektowi zdominował świat. Dla pierwszych ludzi zwierzęta stanowiły źródło pożywienia i skór, później zaczęto je wykorzystywać do pracy, w końcu niektóre z nich zostały oswojone i otrzymały rolę domowych ulubieńców. Zwierzęta trafiły na stałe do kultury: ich wizerunki malowano, przypisywano im magiczne moce, pieśni i mity pełne były zwierzęcych bohaterów, często otaczano je czcią i postrzegano jako wcielenie bóstwa.
Zwierzęta od samego początku utożsamiane były z mocami nadprzyrodzonymi, co szczególnie widoczne jest w wierzeniach ludów starożytnych. Warto przyjrzeć się także temu, jak współczesne religie na świecie postrzegają kwestię zwierząt.
Katolicyzm
Kościół katolicki uznaje, iż zwierzęta w znaczący sposób różnią się od człowieka: posiadają duszę zmysłową, natomiast nie posiadają duszy rozumnej ani wolnej woli, przez co są wyłączone ze sfery moralności. Zgodnie z Pismem Świętym Bóg ofiarował ludziom zwierzęta, co oznacza, że mogą być one wykorzystywane jako pokarm. Ubój zwierząt powinien odbywać się w sposób, który ogranicza do minimum cierpienie zwierzęcia. Szacunek wobec zwierząt był propagowany przez świętego Franciszka, który nazywał je "braćmi mniejszymi". Władze Kościoła katolickiego stoją na stanowisku, iż zwierzęta nie są obdarzone tak jak ludzie życiem pośmiertnym, w związku z czym nie mogą iść do nieba, a życie na ziemi jest ich jedynym życiem. Cmentarze dla zwierząt nie mogą być traktowane tak samo jak cmentarze dla ludzi, dlatego niedopuszczalne jest stawianie krzyży czy innych symboli katolickich na nagrobku pochowanego zwierzęcia oraz czczenie jego pamięci poprzez modlitwę. Niektórzy miłośnicy zwierząt, deklarujący się jako katolicy, nie zgadzają się z tym stwierdzeniem, uznając, iż zwierzęta tak jak ludzie potrafią czuć, myśleć i kochać, co jest dowodem na posiadanie przez nie nieśmiertelnej duszy. O zdechłym zwierzęciu mówią, iż przeszło za Tęczowy Most (określenie "tęczowy most" stanowi tytuł anonimowego dzieła z XX wieku opisującego mityczny raj dla zmarłych zwierząt).
Judaizm
Zgodnie z zasadami judaizmu człowiek jest istotą wyższą od zwierząt, które nie posiadają wolnej woli i przez to są stworzeniami amoralnymi. Zwierzętom należy się szacunek, co w szczególności dotyczy tych, które są wykorzystywane do pracy na roli (zwierzęta mogą tak jak ludzie wypoczywać w Szabat). Judaizm zezwala na zabijanie zwierząt dla mięsa, jednak ubój musi się odbywać według ustalonych zasad (szechita) i przez członka wspólnoty uprawnionego do dokonania uboju (szohet). Zgodnie z zasadami Koszrut (koszerności) Żydzi mogą spożywać mięso tych zwierząt, które mają rozdzielone kopyto i są przeżuwaczami (krowa, koza, baran, jeleń), pokarmem mogą być także ptaki, które nie są drapieżnikami i ryby, które mają płetwy i łatwo usuwalne łuski. Niedopuszczalne jest spożywanie mięsa koni, osła, świni, dzika czy królika.
Islam
Islam traktuje zwierzęta jako dar od Allaha przekazany ludziom i jako stworzenia, które swym istnieniem składają Allahowi cześć. Zwierzęta uznawane są za podległe władzy ludzkiej, przez co mogą być traktowane jako pokarm, jednak ich ubój nie może być związany z okrucieństwem. Koran zakazuje muzułmanom spożywania wieprzowiny, krwi, padliny oraz zwierząt, które zostały zabite w okrutny sposób. Zwierzęta dzieli się na czyste i nieczyste, ale podział ten nie jest tak ścisły jak w judaizmie. Islam nie zezwala na złe traktowanie zwierząt, ale też nie zachęca do trzymania w domu zwierząt domowych jak psy czy koty, traktując je jako możliwe wcielenie złego ducha. Troska o zwierzęta nie jest postrzegana przez religię islamu jako konieczna.
Buddyzm
Buddyzm uznaje równość wszystkich żywych stworzeń, tak więc zwierzęta mają te same prawa co ludzie. Zgodnie z wierzeniami buddyjskimi każde żywe stworzenie po swojej śmierci pozostawia pewną cząstkę, która trafia do nowego wcielenia. Część buddystów jest przeciwna zabijaniu zwierząt na pokarm i propaguje całkowity wegetarianizm. Inni dopuszczają możliwość uboju po wcześniejszym dokonaniu Rytuału Wyzwolenia Żyjących Istot, który pozwala duszy zwierzęcia uwolnić się i przejść do nowego wcielenia. Człowiek, jako gatunek dominujący na ziemi, powinien wykazywać troskę o zwierzęta i dbać o ich prawa.
Hinduizm
Zgodnie z wiarą hinduistyczną zakazane jest krzywdzenie wszystkich żywych stworzeń, które posiadają uczucia. Święte księgi hinduistów nakazują dietę wegetariańską, uznając zabicie zwierzęcia i spożycie jego mięsa za grzech. Wyjątkami od tej zasady mogą być zabicie drapieżnika lub utrzymanie równowagi w przyrodzie, ale tym mogą zajmować się tylko wybrani ludzie zwani kszatriami. Wielkim szacunkiem obdarzane jest bydło domowe, które dostarcza mleka stanowiącego podstawowy składnik diety hinduistów oraz nawóz potrzebny w uprawie i wykorzystywany jako opał. Ubój krów jest prawnie zakazany w większości indyjskich stanów. Podczas święta Tihar ludzie oddają kolejno cześć krowom, krukom (uważanym za posłańców śmierci) i psom (uważanym za strażników krainy zmarłych). Psy traktowane są z szacunkiem jako zwierzęta chroniące domowe gospodarstwa.
Z powyższych informacji nasuwa się wniosek, że wszystkie współczesne religie świata (z wyjątkiem buddyzmu) uznają wyższość człowieka nad zwierzętami i prawo człowieka do rządzenia nimi. Wszystkie nakazują szacunek wobec zwierząt i zakazują ich złego traktowania. W odmienny sposób religie podchodzą do uboju zwierząt i spożywania ich mięsa: jedne uznają to za naturalne, inne dopuszczają spożywanie mięsa tylko od określonych gatunków, jeszcze inne są temu przeciwne. Należy pamiętać również o tym, że zasady religijne nie zawsze są ściśle przestrzegane przez wyznawców i praktyka dnia codziennego może być zupełnie odmienna od reguł zapisanych w świętych księgach.
Komentarze